فواید نماز که باورتان نمی شود!

تا کنون بسیاری از توصیه های دینی خواص شگفت انگیز خود را برای سلامتی جسم ثابت کرده اند که فواید نماز در میان آنها با آثار منحصربه فردی جای گرفته است. خواندن نماز جسم و روح را شفا می بخشد و عمر را طولانی می کند.

بازدید : 73,352 نفر

فواید نماز برای سلامتی جسم و روح و افزایش طول عمر

اقامه نماز عموماً به عنوان رفتار و وظیفه ای دینی عنوان می شود اما امروزه با پیشرفت علم پزشکی و تحقیقات مربوط به سلامت، جنبه های علمی تأثیر نماز بر سلامتی کشف شده است.

نماز یک واجب الهی است که خداوند در پنج وعده روزانه مقرر فرموده است و از مهمترین اثرات آن تقرب به خداوند و دریافت رحمت بی کران اوست. خداوند هر فریضه ای را که بر انسان واجب کرده، دارای فواید بسیار زیاد و عامل رشد و تکامل فردی و اجتماعی اوست و دانش بشری به مرور و بامطالعه و تحقیقات علمی گوشه ای از اثرات آن را دریافت کرده وخواهد کرد.

امروزه علم پزشکی دنیا در خصوص سلامت معنوی و نقش نماز، دعا و دینداری در سلامت جسمی، روحی و روانی توفیقاتی کسب کرده است که درمطلب پیش رو گوشه ای از فواید پزشکی نمازبه نقل از ایکنا بیان می شود:

آثار و فواید نماز خواندن در جسم

انجام حرکاتی که در حین نماز خواندن واجب هستند جنبه ی سلامتی هم دارد که در بخش فواید نماز از نظر پزشکی قرار می گیرد.
آثار ایستادن در نماز
باعث تقویت حالت تعادلی بدن و قسمت مرکزی مخچه که محل کنترل اعمال و حرکات ارادی است می شود، ثابت و خیره شدن چشم ها در نماز به یک نقطه باعث بهبود و رفع نواقصی همچون نزدیک بینی می شود و با تمرکز در نماز،جریان فکر آرام و متعادل می شود.

آثار رکوع
موجب تقویت ماهیچه های شکم، حفظ دستگاه گوارش و مانع سوءهاضمه و بی اشتهایی می شود و نیز تقویت ماهیچه ستون مهره ها، گردن، دست ها، ساق پا و ران ها.

آثار سجده
تقویت مهره های گردن عامل مهمی در درمان دیسک و مشکلات ستون فقرات گردن و کمر می شود. افزایش جریان خون مغز باعث قدرت درک و فهم و آرامش فرد و نیز حفظ شادابی، زیبایی و طراوت می گردد.

آثار نشستن
باعث تقویت عضلات پاها، ران ها و کمک به نفخ معده و روده و بهبود فتق می شود.

رابطه نماز با بارهای الکتریکی و میدان مغناطیس:
در احادیث آمده است که آب وضو را خشک نکنید، دلیل پزشکی آن این است که بدن در برابر سرمایی که حس می کند خود به خود درجه حرارت را بالا می برد تا قسمتهای خیس را خشک کند که همین تحریکات باعث بازشدن منافذ پوست و ورود اکسیژن بیشتر به بافت ها و عضلات زیر پوست می شود که باعث شادابی و نشاط می گردد. بارهای الکتریکی زائد در اثر تحریکات مغناطیسی و الکتریکی اطراف ما همچون نیروگاه های برق، موبایل، تلویزیون و سشوار بر امواج مغزی تاثیر می گذارد که این اثرات در نواحی که تحریکات عصبی بیشتری دارد خطرات جدی تری را باعث می شود و این نواحی دقیقا همان نواحی شست وشوی وضو است(سر، صورت، دست، مچ دست و پا) که بهترین و ارزان ترین و بی خطرترین راه برای دفع این امواج زائد، آب است و در وضو باعث انتقال بارهای ساکن از بدن به اطراف می شود.

بنا به تحقیقات پروفسور لای، امواج مغناطیسی خارجی به DNA سلول های مغزی آسیب می زند و در طول روز مغز در برابر میدان های مغناطیسی بیرونی ناشی از امواج و نیروگاه ها و از طرفی میدان مغناطیسی زمین قرار می گیرد که به شدت برای مغز مضر است، وقتی انسان در نماز رو به قبله می ایستد و در هنگام سجده، میدان مغناطیسی بدن و زمین برهم منطبق شده و مثل رسانا باعث دفع مواد الکتریسته از سر به زمین می شود.

هر زمان می توان نمازهای قضا را بجا آورد

سوال: فرد کهن سالی دچار فراموشی شده و در بیشتر نمازها، رکوع را فراموش می کند، اگر بخواهد اعاده کند، در آن نماز تکراری نیز این فراموشی به سراغش می آید. وظیفه وی نسبت به نمازهایش چیست؟

اگر بعد از نماز یقین کند که رکوع را انجام نداده باید نماز را اعاده کند، ولی اگر یقین ندارد نمازش صحیح است.

از طرفی اگر به هیچ وجه برای او ممکن نباشد که نمازش را به صورت صحیح اقامه کند، همان نماز خوانده شده، کفایت مى کند.

فرآوری: آمنه اسفندیاری-بخش احکام اسلامی تبیان

نماز وسیله ی شستشوی از گناهان و مغفرت و آمرزش الهی است چرا که خواه ناخواه نماز انسان را دعوت به توبه و اصلاح گذشته می کند, لذا در حدیثی می خوانیم: پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلم از یاران خود سؤال کرد: « اگر بر در خانه یکی از شما نهری از آب صاف و پاکیزه باشد و در هر روز پنج بار خود را در آن شستشو دهد, آیا چیزی از آلودگی و کثافت در بدن او می ماند؟»
در پاسخ عرض کردند: نه, فرمود: « نماز درست همانند این آب جاری است, هر زمان که انسان نمازی می خواند گناهانی که در میان دو نماز انجام شده است از میان می رود» (وسائل الشیعه ج 3 ص 7)
و به این ترتیب جراحاتی که بر روح و جان انسان از گناه می نشیند, با مرهم نماز التیام می یابد و زنگارهائی که بر قلب می نشیند زدوده می شود.

در این مجال سعی داریم چند پرسش و پاسخ در مورد نماز را مطرح کنیم:

سوال: فرد کهن سالی دچار فراموشی شده و در بیشتر نمازها، رکوع را فراموش می کند، اگر بخواهد اعاده کند، در آن نماز تکراری نیز این فراموشی به سراغش می آید. وظیفه وی نسبت به نمازهایش چیست؟
به طور کلی اگر بعد از نماز یقین کند که رکوع را انجام نداده باید نماز را اعاده کند، ولی اگر یقین ندارد نمازش صحیح است. از طرفی اگر به هیچ وجه برای او ممکن نباشد که نمازش را به صورت صحیح اقامه کند، همان نماز خوانده شده، کفایت مى کند.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):

اگر امکان نماز به صورت صحیح خواندن براى ایشان به هیچ وجه نباشد، همان نماز خوانده شده کفایت مى کند.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

بنابر نظر ما در صورتی که چنین فردی عقل و هوش کافی دارد و اوقات نماز را تشخیص می دهد باید نماز را به هر شکل ممکن انجام دهد و اگر چنین نیست نماز بر او واجب نیست.

سوال: در چه مواردی جایز است نماز را بشکنیم؟
رها کردن نمازِ واجب (شکستن نماز) حرام است؛[1] اما در حال ناچارى یا براى هر غرض دینى یا دنیوى که مورد اهتمام نمازگزار است مانعى ندارد. مانند این موارد:
1. حفظ جان خود یا دیگرى
2. حفظ مال مهمّى از خود یا دیگرى
3. جلوگیرى از ضرر مالى و بدنى [2]
 4. همچنین، شکستن نماز براى پرداخت بدهى مردم با این شرایط اشکال ندارد:
الف. طلبکار، در طلب خود تعجیل داشته باشد و نمازگزار در بین نماز نتواند بدون شکستن نماز، دین خود را پرداخت کند.
ب. وقت نماز تنگ نیست؛ یعنى می تواند پس از پرداخت بدهى، نماز را در وقتِ آن بخواند.[3]
لازم به تذکر است که شکستن نمازهای مستحبی از روی اختیار اشکالی ندارد.[4]

سؤال: بیدار نمودن افراد خانواده برای نماز صبح با چه کیفیتی مجاز است؟
 جواب: اگر بیدار نکردن آنها موجب سهل انگاری و استخفاف به امر نماز باشد، باید آنها را بیدار نماید. (استفتائات امام خمینی (ره) ج1, ص 133, س25)

سؤال: آیا هر نماز قضائی را باید درجای خود بجا آورد؟ مثلا صبح را در صبح و... ؟
 جواب: بجا آوردن قضای نماز صبح در صبح و ظهر در ظهر لازم نیست بلکه در هر زمان می توان نمازهای قضا را بجا آورد. (استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 183، س 205)

سؤال: کسی که به اندازه خواندن یک رکعت نماز وقت دارد نماز را به چه صورتی باید بخواند؟
جواب: باید نماز را به نیت ادا بخواند ولی نباید عمداً نماز را تا این وقت تأخیر بیندازد. (توضیح المسائل دوازده مرجع, ج1, م748)

سؤال: شخصی به علت سستی و کاهلی در دوران جوانیش نماز نمی خوانده ولی اکنون پشیمان شده و می خواهد همه را قضا کند؛ آیا می تواند برای این که هر چه زودتر و سریعتر نمازهای قضا را به جا آورد، نماز ها را نشسته بخواند؟
جواب: کافی نیست و باید ایستاده نماز بخواند. (استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 180، س 197)

سؤال: عدول از نماز قضا ئی به نماز قضائی دیگر، در حال نماز چگونه است؟
 جواب: عدول از لاحق به سابق مانع ندارد، مثل عدول از نماز عصر به ظهر. (استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 183، س 204)

سؤال: آیا قضاء نماز صبح و مغرب و عشاء را می توان آهسته خواند؟
 جواب: باید بلند خوانده شود. (استفتائات امام خمینی (ره)، ج 1، ص 184، س 208)

پی نوشت ها:
[1]. آیات عظام خوئى، تبریزى، سیستانى، مکارم شیرازی: (بنا بر احتیاط ...)؛ امام خمینى، توضیح المسائل (محشّٰى)، گردآورنده: بنی هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 1، ص 631، م 1159
[2]. مکارم شیرازى، ناصر، رساله احکام براى جوانان، ص 78، م 267
[3]. فاضل لنکرانى، محمد، احکام جوانان، ص 119، م  278 ، صافى گلپایگانى، لطف الله، احکام نوجوانان، ص 100، م 266
[4]. ر.ک: توضیح المسائل (محشّٰى)، ج 1، ص 6

فضیلت نماز میانه

بدان دلیل مشخّص نشده کدام یک از نمازها، نماز میانه است که مردم همه نمازها را فروتنانه و با خشوع کامل به جا آورند و این درست بسان شب قدر یا اسم اعظم خداست که میان چند شب و نامهاى گرانقدر آفریدگار هستى ناشناخته مانده است.

خبرگزاری شبستان: پاره‏اى از دانشمندان بر این عقیده‏اند که منظور از نماز میانه، یکى از نمازهاى پنجگانه شبانه‏روزى است؛ و بدان دلیل مشخّص نشده کدام یک از نمازها، که مردم همه نمازها را فروتنانه و با خشوع کامل به جا آورند؛ و این درست بسان شب قدر یا اسم اعظم خداست که میان چند شب و نامهاى گرانقدر آفریدگار هستى ناشناخته مانده است و نیز همانند ساعت پذیرفته‏شدن دعاها و خواسته‏هاست که درمیان تمامى شبانه‏روز مجهول است و براساس حکمت مخفى مانده است.

 

درباره شأن نزول آیه 238 سوره بقره -  حافظوا علی الصلوات و الصلوة الوسطی و قوموا لله قانتین /  بر نمازها و نماز میانه مواظبت کنید، و خاضعانه برای خدا به پا خیزید - گروهى از مفسّران نقل کرده‏اند که در زمان پیامبر(ص)، جمعى از بداندیشان و مسلمان‏نمایان، گرمى هوا را دستاویز مى‏ساختند و به انگیزه تفرقه‏افکنى درمیان مردم باایمان، در نماز ظهر حضور نمى‏یافتندکه بر اثر رفتار زشت و سم پاشیهاى هدفدار آنان، برخى از مردم باایمان نیز دچار غفلت شدند. پیامبر(ص) از این ماجرا آزرده‏خاطر شد و ضمن چاره‏اندیشى، به تفرقه‏افکنان هشدار داد. و این آیه شریفه هم در همین راستا فرود آمد. زیدبن ثابت در این باره گفته است پیامبر(ص) نماز ظهر را در اوج گرما به جماعت مى‏خواند و این کار بر یاران گران مى‏آمد؛ از این رو، عدّه‏اى به نماز نمى‏آمدند و گاه یک یا دو صف بیشتر تشکیل نمى‏شد؛ پس آن حضرت ضمن چاره‏اندیشى به آنان هشدار داد  به گونه‏اى مجازات خواهند شد و آنگاه بود که این آیه شریفه فرودآمد.

اما عبارت ابهام آمیزی که در این آیه وجود دارد و مورد اختلاف مفسرین واقع شده عبارت الصلوه الوسطی / نماز میانه است. منظور از نماز میانه چیست؟ در اینکه کدامیک از نمازهاى واجب نماز میانه است، دیدگاههای مفسران متفاوت است:
اول:  انبوهى از مفسّران و بعضى از پیشوایان مذاهب چون ابوحنیفه برآنند که منظور، نماز ظهر است. گفتنى است از  دو امام بزرگوار حضرت باقر و صادق علیهما السلام نیز این مطلب روایت شده است. عدّه‏اى از پیشوایان «زیدیه» گفته‏اند در روز جمعه، منظور از نماز میانه، نماز جمعه و در سایر روزها، نماز ظهر است. از امیر مؤمنان علی (ع) هم همین مطلب را نقل کرده‏اند. شأن نزول آیه شریفه نیز با توجّه به روایاتى که درمورد آن رسیده است، این مطلب را تأیید مى‏کند.
از امیر مؤمنان(ع) نقل کرده‏اند که ضمن تأیید این دیدگاه، فرمود: نماز ظهر نخستین نمازى است که واجب شد: "و اوّل صلوة فرضت"
همچنین از آن حضرت روایت کرده‏اند که فرمود: پیامبر گرامى(ص) مى‏فرمود: خدا در آسمان دنیا، پدیده‏اى دایره‏مانند خلق کرده است که وقتى خورشید از آن مى‏گذرد، همه موجودات، پروردگار خویش را تسبیح مى‏گویند؛ به همین جهت، خداوند نماز ظهر را واجب ساخت تا در آن ساعت خوانده شود؛ چرا که آن ساعت، همان ساعت مبارکى است که درهاى آسمان گشوده مى‏شود و تا پایان برگزارى نمازها بسته نمى‏شود، و در آن ساعت است که دعا به هدف اجابت مى‏رسد.
دوم: دسته‏اى دیگر از مفسّران ازجمله ابن عبّاس، به ‏نقل از امیر مؤمنان(ع)، نماز عصر را نماز میانه شناخته‏اند. همچنین از پیامبر(ص) روایت کرده‏اند که فرمود: "بدان‏جهت که نماز عصر میان دو نماز بامداد و ظهر از یک طرف و نماز مغرب و عشا از طرف دیگر است، نماز میانه نامیده شده است"
و دلیل یادآورى ویژه آن درمیان نمازها این است که خواندن آن در ساعاتى از روز صورت مى‏گیرد که مردم به کار و تلاش مشغولند.
از پیامبر(ص) نقل کرده‏اند که فرمود: آن که نماز عصرش از دست برود، بسان کسى است که ثروت و خانواده‏اش به مصیبتى گرفتار آمده است: قال(ص): «الّذى تفوته صلوةالعصر فکانّما وُتِرَ اهله و مالَهُ». نیز فرمود: در روزى که آسمان ابرى و خورشید نهان است، نماز را در نخستین فرصت بخوانید؛ چرا که اگر نماز عصر کسى ازدست برود، عملکرد او نابود و بى‏اثر مى‏شود: "بکّروا بالصّلوة فى یوم‏الغیم، فانّه مَنْ فاتته صلوةالعصر حبط عمله"
سوم:  گروهى نماز مغرب را نماز میانه دانسته‏اند. به اعتقاد آنان، این نماز از نظر واژه‏ها و جملات و رکعتها، میانه نمازهاست. از پیامبر گرامى(ص) نقل کرده‏اند که فرمود: پرفضیلت‏ترین نمازها در نزد خدا، نماز مغرب است که آن را براى مسافر و کسى که در وطن خویش حاضر است، مقرّر داشته است: «انّ افضل‏الصّلوات عنداللّه صلوةالمغرب». و نیز افزود: پروردگار با نماز مغرب، شب را آغاز مى‏کند و روز را پایان مى‏برد؛ و کسى که نماز مغرب را بخواند و پس از آن دو رکعت نافله بجا آورد، پاداش او قصرى در بهشت است. و آن که پس از نماز مغرب، چهار رکعت نافله بخواند، خداوند بسیارى از گناهان او را مى‏آمرزد.
چهارم: جمعى معتقدند که منظور از نماز میانه، نماز عشا است؛ چرا که این نماز، میان دو نماز بامداد و مغرب که در هیچ حال از تعداد رکعتهاى آنها کاسته نمى‏شود، قرار گرفته است و از پیامبر گرامى(ص) روایت کرده‏اند که فرمود: هر که نماز عشا را با جماعت بخواند، مانند کسى است که نیمى از شب را به عبادت خدا پرداخته است؛ و هر که نماز بامدادى را صحیح بخواند، بسان کسى است که همه شب را با پرستش و عبادت پروردگار به‏پایان برده است.
پنجم:  برخى ازجمله جابربن عبداللّه انصارى مى‏گویند: منظور از نماز میانه، نماز بامدادى است؛ چرا که که این نماز، دربین نمازهاى شب و روز - یعنى میان نور و تاریکى - قرار گرفته و خود بطور جداگانه و بدون هیچ نماز دیگرى، واجب شده است. قرآن شریف در این مورد مى‏فرماید: "وَ قُرْآنَ ‏الْفَجْرِ اِنَّ قُرْآنَ ‏الْفَجْرِ کانَ مَشْهُودَاً /  و  نماز بامدادى را برپادار، چرا که نماز صبح پیوسته با حضور فرشتگان قرین است" آرى؛ هم فرشتگان شب، نماز بامدادى را گواهى مى‏کنند و هم فرشتگان روز؛ همانگونه که آیه شریفه این بحث در ادامه مى‏فرماید: "قوموا للّه قانتین"
ثعلبى در تفسیر خویش به‏نقل از «انس» آورده است که پیامبر گرامى(ص) همواره در نماز بامدادى دعا مى‏کرد و آن را با خضوع و فروتنى افزونترى به جا مى‏آورد.

ششم: پاره‏اى از دانشمندان نیز بر این عقیده‏اند که منظور از نماز میانه، یکى از نمازهاى پنجگانه شبانه‏روزى است؛ و بدان دلیل مشخّص نشده کدام یک از نمازها، که مردم همه نمازها را فروتنانه و با خشوع کامل به جا آورند؛ و این درست بسان شب قدر یا اسم اعظم خداست که میان چند شب و نامهاى گرانقدر آفریدگار هستى ناشناخته مانده است و نیز همانند ساعت پذیرفته‏شدن دعاها و خواسته‏هاست که درمیان تمامى شبانه‏روز مجهول است و براساس حکمت مخفى مانده است

تأثیر نماز بر بیماری فشار خون

افزایش فشار خون یکی از شایع ترین دلایل مراجعه به پزشک در سرتاسر دنیاست. به علت عوارض خطرناک و متعددی که این بیماری برای بسیاری از اعضای بدن از جمله قلب، مغز، کلیه و چشم و .. دارد، سعی و اهتمام فراوانی در دانش پزشکی برای پیشگیری و کنترل این بیماری وجود دارد.

بخش احکام اسلامی تبیان

اندازه گیری فشار خون

در تمامی منابع معتبر علمی، برای پیشگیری از ابتلا به افزایش فشار خون و همچنین کنترل تعداد زیادی از بیماران که افزایش فشار خونی در حد خفیف یا متوسط دارند، رعایت برخی اصول و استفاده از درمان های غیر دارویی توصیه می شود. درمان های غیر دارویی ضمن آن که هزینه چندانی را بر بیمار تحمیل نمی کنند، در پایین آوردن فشار خون و ممانعت از بروز و پیشرفت آن مؤثرند.

چهار درمان اولیه و بسیار مهم غیر دارویی که در منابع جدید علمی برای کنترل فشار خون مورد توجه قرار می گیرند ، عبارتند از:

1- کاهش اضطراب و استرس

2-کاهش یا عدم مصرف الکل

3- کم کردن وزن

4- انجام ورزش های سبک به طور منظم در شبانه روز 

اما با توجه به نقش بسیار مهمی که نمازهای واجب یومیه، در ایمن کردن انسان در مقابل استرس ها و مشکلات گوناگون زندگی ایفا می کنند( از جمله تأثیر نماز بر اضطراب که در قسمت های بعدی مورد توجه قرار خواهد گرفت ) و نیز با توجه به الزامی که نماز به شخص نمازگزار مبنی بر عدم مصرف مشروبات الکلی می دهد، می توان این امر را قدم مؤثری در پیشگیری و کنترل فشار خون تلقی کرد.

از طرفی نماز با حرکات موزون و قیام و قعود و رکوع و سجود منظمی توأم است که قابل مقایسه با یک نرمش سبک روزانه مشابه آنچه که در درمان های غیر دارویی فشار خون توصیه می شود، می باشد. همچنین اگر به یاد آوریم که مسلمان نمازگزار، رو به قبله مکتبی نماز می خواند که خدای آن مکتب از پُرخوری و شکم پارگی بیزار است و مثلاً "عالمان فربه و چاق را دشمن می انگارد " متوجه خواهیم شد که هر چهار درمان غیر دارویی مذکور، برای کنترل و پیشگیری افزایش فشار خون، در ورای احکام نورانی نماز نهفته است.